HAYVANLAR ALEMİ - TAVŞANLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ

Tuvalet alışkanlığını kazanmış bir tavşanın tuvaletinin her gün değiştirilmesi ve odasının toplanması gerekir. Tavşanlar kendi temizliklerine çok önem verirler. Günün önemli bir kısmını yalanarak ve kendilerini temizleyerek geçirirler. Ancak bulundukları yeri çok kısa bir zaman içinde dağıtıp kirletebilirler. Bir kaç gün bakım yapılmamış oda minik bir 'savaş alanına' dönüşür. Bu yüzden bulundukları yerin sürekli bakıma ihtiyacı vardır.
Kural 1: tuvalet her gün değişecek. Bu yapılmazsa koku problemi ile karşılaşılır.
Kural 2: oda bir iki günde bir süpürülüp toplanacak. Odası toplanmamış ve tuvaleti değiştirilmemiş bir tavşan mutsuz ve huzursuz olabilir. Tavşanın odasını temizlemek için ufak bir süpürge ve faraş her zaman hazır olmadır. Aman dikkat: süpürgeyi ortalıkta bırakmamanızı tavsiye ederim, çünkü süpürgenin uçlarını kemirmeye bayılıyorlar. Bunun dışında dikkat edilecek noktalar şunlardır:

Tüyler:
Tavşanlar kusamadıkları için yuttukları tüyler büyük problem yaratabilir. Bunu önlemek için kısa ve normal uzunlukta tüyleri olan tavşanların en az haftada bir tüylerinin taranması, fırçalanması gerekir. Uzun tüylü özel tür tavşanların daha sık fırçalanması gerekir.
Ayrıca: Tavşanlar yılın belli zamanlarında kürk değiştirir. Mevsim geçişlerinde kış kürkü/yaz kürkü değişim zamanlarında dökülen tüy sayısında artma görülür.

Yıkanma:
Hayır, tavşanlar yıkanmaz. Üşütüp hastalanması riski olabilir. Ancak hafif nemli bir bez ile silinebilir -ardından kurulamak şartı ile.

Tırnaklar:
Doğada tavşanların ayakları sürekli sert zemine bastığından ve kazındıklarından tırnakları doğal olarak aşınmaktadır. Ancak evimizde bu durum tam tersi bir durum gösteriyor. Evde yaşayan tavşanlar kazma işlemini gerçekleştiremedikleri için tırnakları doğal törpüleme işleminden maruz kalır ve tırnakları uzar. Bu yüzden evde yaşayan tavşanların tırnaklarının iki ayda bir kesilmesi gerekir. Kesmediğimiz takdirde normalden fazla bir uzayacak, zamanla yanlış yere basma ve tırnak kırılmaları sonucu ortopedik problemler ortaya çıkacaktır. Ayrıca uzun tırnaklar bize de zarar verecektir.

Bu manikür seansını siz de yapabilirsiniz. Dikkat edilmesi nokta şudur: Tavşanlarımızın tırnaklarını incelediğimizde gözlenen iki bölüm vardır: canlı ve ölü kısımlar. Tırnak kesimi canlı dokunun 0.5-1 mm önünden makasla yapılmalıdır. Burada giyotin tipte tırnak makasları kesim açısından uygundur. Canlı kısım içerisinde damarlar vardır, bu yüzden tırnakların sadece beyaz olan ölü uçlarından dikkatlice alınmazsa kanatıp çok canını acıtabilir ve enfeksiyon riski yaratılabilir.

Küçük tavşanlar kucakta sağlamca sabitlenebilirken büyük tavşanlar için çok daha zor olmaktadır. Tırnak kesme işleminin mutlaka iki kişi tarafından yapılmasında yarar vardır, çünkü tavşanlar tırnakları kesilirken pek rahat durmazlar: bir kişi tavşanı sıkıca yere bastırıp sabitler ve gözlerini kapar, diğeri de tırnaklarını keser. Veya iki ayda bir ufak bir veteriner gezisine çıkıp hem check-up'tan geçirip hem de tırnaklarını kestirebilirsiniz.

Dişler:
Tavşanların dişleri tırnakları gibi sürekli uzar. Ancak günlük olarak 50-100 öğün beslenme alışkanlıkları sırasında dişleri birbirine sürtüldüğü için doğal bir törpülenme olmaktadır. Dişlerinin birbirlerine sürtünmesini engelleyen çene kayması, çarpık diş yapısı gibi patalojik bozukluklarda törpülenme olmadığı için tavşanın dişi uzamaktadır. Dişleri sert şeyler kemirerek bilerler, ancak doğal ortamlarında olmadıkları zaman bu yetersiz gelebilir. Diş uzamasına karşı tavşan için kemirilebilecek tahta oyuncaklar bulundurmak gerekir. Yine de dişler çok fazla uzamışsa veteriner tarafından kesilmesi gerekebilir.

Tavşanların Beslenmeleri

Tavşanlar ne yerler?

Öncelikle havuçtan bahsetmek istiyorum.
Malum, tavşan deyince hemen aklımıza
havuç gelir ama aslında tavşanlar havuca
o kadar da meraklı değildir.Hakikaten
biraz araştırınca tavşanların genellikle
havuca büyük bir düşkünlüğü olmadığını
ve çok fazla havucun da içinde bulunan
yüksek şeker yüzünden tavşanlar için
zararlı olabileceğini öğrendik. İki günde
bir adet veya her gün yarım havuç
verilmesinde bir sakınca yoktur.

Tavşanlarla havucun neden bu kadar
özdeşleştiğini merak ediyorum. Teorim
havucunun turuncu değil sap kısmını çok
sevdikleri yönünde. Peki ama havuç yoksa
ne yiyecekler? Bol saman, kuru yonca,
yeşillik, kuru hazır mama (pelet) ve sudan
oluşan dengeli bir beslenme planı.

Büyük bir tavşan için örnek menü:
- Sınırsız saman
- 2 avuç kuru mama
- İki avuç kuru ot (yonca yaprağı)
- Yeşil yapraklar (marul, lahana,
maydanoz, sebze kabuğu, dereotu)
- Yarım havuç veya salatalık
- Su

Yeşillikler:
Tavşanlar tamamen ot-oburdurlar ve yeşil olan her şeyi yerler: Dereotu, maydanoz, salatalık, salata, lahana,
enginar ve karnabahar yaprakları, Brüksel lahanası ve
yeşil fasulye gibi. Tavşanların da insanlar gibi damak
zevkleri vardır, ve bazı yeşilleri sevip bazılarına burun
kıvırabilirler. Yeşilliklerin ve sebzelerin fazla verilmesi
durumunda ishal olabilecekleri unutmamak ve bunları
mutlaka dengeli vermek gerekmektedir. Daha önce
verilmemiş yeni yeşillik veya sebze az verilip kakasında
bir değişiklik yaratıp yaratmadığı gözlemlenmeli,
yaratmamışsa verilmeye devam edilmelidir.

Günde 3 çeşit farklı yeşillik yemelerinde yarar vardır.
Miktar konusunda ise önerilen 3 kiloluk bir tavşan için
1 kiloya yakın yeşillik verilmesidir. (2 cups per 6lbs of body weight)

Samanın önemi:
Tavşan bakımı ile ilgili anahtar madde samandır.
Tavşanların her zaman yaşadıkları yerde bol bol
(tercihan sınırsız) saman bulunması gerekir. Çok kısa
kesilmemiş, uzun samanların tavşan için bir çok
faydası vardır: öncelikle sindirim sistemini mükemmel
çalıştıran doğal bir gıdadır. Sert yapısından dolayı
doğal bir diş bileyicisidir ve diş sağlığı için de son derece yararlıdır.

Saman dışında önemli bir gıda kuru otlardır. Bunlar
yurtdışında çok yaygın olarak sıkıştırılmış olarak büyük
paketlerde satılıyor.Bunlardan da
günde iki avuç kadar vermenin yararı büyük. Bazı
petshoplardan kuru yonca yaprağı istetmek ve özel
olarak getirmek mümkün. Kuru yonca yaprağı da
özellikle hazım sorunu çeken tavşanlar için önerilen gıdadır.

Özellikle ishal olduklarında hazır gıda ve yeşilliği kesip saman+ot ile beslenmek genellikle tavşanın beslenme
sorununu çözer ve normale döndürür.

Hazır ve kuru mamalar:
Kutu içinde satılan hazır tavşan mamaları mineral ve
protein açısından zengin pelletler ve buğday, arpa gibi
tohumların karışımdır, biraz hazır kuş yemlerini
hatırlatırlar. Tavşanlar bu mamalarını çok severler ve
günde bir, iki avuç bundan yiyebilirler. Bunlar besin
açısından yüklü oldukları için fazlası tavşanı şişmanlatabilir.
Bunları bulunmadığı zaman kuru buğday veya arpa da
verilebilir. Altınbaşak veya kepekli çubukları da severek
tüketirler. Yine, bunların çok sınırlı miktarlarda
verilmesi gerekir. 1-2 kilo arasında olan tavşanların
alması gereken miktar 6 yemek kaşığı, yani 2 avuç kadardır.

Arada tatlı kaçamaklar için:
Arada ödül olarak badem, ceviz, meyve ve kurabiye
parçaları verilebilir. Özellikle meyveyi çok severler ama
çok fazla verilmesi durumunda zararlı olabilir. Hatta
arada kendi yediğiniz kurabiyelerden bir parça bile
verilebilir, çünkü tavşanlar buna bayılır, hatta
vermezseniz aşırma eyleminde bulunabilirler. Ancak
verilen miktar çok az olmalıdır ve sadece arada
verilmelidir. Bir iki günde bir olmak üzere bir parça
meyve, çok uzak parça kepekli kurabiye gibi.

Su:
Her canlının olduğu gibi tavşanların da temiz su
içmeye ihtiyaçları vardır. Çok sık duyulan suyu yediği
sebzelerden alıyor nasılsa, su vermeye gerek yoktur
bilgisi kesinlikle yanlıştır, ve tavşanın ölümüne sebep
olabilir. Tavşanların her gün kafeslerine veya yemek
yedikleri alana su bırakılması gerekir.
Ufak not: Tavşanlar su kaplarını devirip oynamayı çok
severler. Bu yüzden su kutusunu sabitlemeniz,

devrilemeyecek özel bir kap veya pet shoplarda sayılan

özel su haznelerinden alınması gerekebilir. Ama asla susuz bırakılmamalıdır!

Tavşan Hastalıkları
İshal
Tavşan bakımında karşılaşacağımız büyük sıkıntılardan biri de ishal olgusudur. Özellikle yavrularda daha fazla miktarda meydana gelmektedir. Yani eve aldığımız yavruda bu durum ile karşılaşma şansımız çok yüksektir. İshalin nedenlerine bakacak olursak; ishali iki başlık altında toplayabiliriz: Bunlardan birincisi enfeksiyona bağlı gelişen ishaller, diğeri ise beslenme hatalarına karşı gelişen ishallerdir.

Enfeksiyona bağlı gelişen ishallerde ishale neden olan bakteri, virüs ve parazit gibi organizmalardır. Bu durumda tavşanda ishalle birlikte başka hastalık belirtileri de gözlemlenebilir. Tavşanın ateşi çıkar, yemek yemez, su içmez, halsizlik durumu vardır. Kafesinin bir köşesinde hareketsiz olarak durur. Tavşanınızda böyle bir durum ortaya çıktığı zaman hemen bir veteriner kliniğine götürmeniz gerekmektedir. Çünkü ishal ile birlikte sürekli bir sıvı kaybı vardır ve hastalığa bağlı gelişen iştahsızlık nedeni ile dışarıdan besin alamıyordur. Tavşanın dışarıdan hekim tarafından desteklenmesi gerekmektedir.

Beslenme hatalarına karşı oluşan ishal olgularının nedeni ise tavşanların kendilerine uygun bir biçimde beslenmemeleridir. Burada anahtar besin maddesi selülozdur. Tavşanların beslenme tipi omnivordur. Yani otçul beslenmeleri gerekmektedir. Ama evimize aldığımız yavrular bazen çok ufak olduklarında süt verilmesi gibi bazı yanlışlıklar ortaya çıkmaktadır. Bizim kullandığımız inek sütü ile tavşan sütü arasında çok farklılıklar vardır. Bu yüzden inek sütü verilen tavşan yavrularının sindirim sistemi bozulmaktadır. Tavşanlarımız çok küçük olduklarından bu durumu atlatamamaktadırlar. Bu yüzden tavşanlarımıza süt vermemeliyiz.

İkinci yapılan bir yanlış da tavşanlarımızın sindirim sistemleri gelişmeden yaş sebze-meyve verilmesidir. Bu durumla oldukça çok sık karşılaşılmaktadır. Böyle bir beslenme sonucunda da yine ishal oluşma riski çok fazladır. Bu yaş sebze-meyvelere örnek verecek olursak; marul, lahana, elma, kıvırcık, havuç, domates vb gıdalardır. Bu gıdalar tavşanlarımıza 6 aylık olmadan verilmemelidir. 6 aydan sonra sürekli değil hafta 1-2 kere olmak üzere az miktarda verilebilir. Ama selüloz oranı yeterli bir pelet yem ile beslenme yapılıyorsa bu besinleri vermeye gerek yoktur. Durduk yere tavşanınızın beslenme alışkanlığını değiştirmemelisiniz. Özellikle tavşanlar 20 günlükten itibaren kuru ot, kuru yonca gibi besinlere aşırı bir ihtiyaç duyarlar ve severek tüketirler. Bu besinleri temin etmek güç olduğundan kuru yonca unlu pelet yem kullanmak en doğrusudur.

Enfeksiyona karşı oluşan ishalleri sadece hijyen kurallarına uyarak önlem alabiliriz. Ama beslenme hatalarından oluşan ishalleri engellemek elimizdedir. Bu sebeple tavşanlarımıza uygun bir beslenme uygulamalıyız.

Kulak Uyuzu
Tavşanlarda sık görülen rahatsızlıklardan biri de kulak uyuzudur. Etkeni "psoroptes cunucıli" dir. Bu etken tavşana özel bir etkendir ve sadece tavşanların kulaklarında uyuz hastalığına sebep olmaktadır. Kulaklarda kahverengi kabuklanmalar tarzında bir belirti gösterir. Bu kabuklanmalar müdahale edilmez ise zamanla çoğalır.

Kulak uyuzunun olmaması için dış parazit mücadelesinin yapılması gerekmektedir. Koruyucu amaç ile tavşanınızı kliniklerde 3 ayda bir dış parazit mücadelesini yaptırmanız gerekmektedir.

Diş Problemleri
Tavşanlar bilindiği üzere kemirici evciller arasında yer almaktadır. Bu özellikleri ile diş sağlığı onlar için hayati bir önem taşımaktadır. Tavşanları diğer evcil hatta kemirgenlerden ayıran bir özellik dişlerinin sürekli uzamasıdır. Bu diğer evcil hayvanlarda sadece ergin döneme kadar devam etmektedir. Bu yüzden gelişim çağında ki tavşanlarda çene yapısı hayatının geri kalan kısmındaki beslenmesinde direkt etkilidir. Dişlerin sürekli uzamasına bağlı tavşanlarda içgüdüsel bir kemirme olgusu ortaya çıkar. Bu kemirme sayesinde ön dişlerdeki düzenli aşınma, dişlerin sabit bir pozisyonda kalmasını sağlar. Bu kemirme hareketleri esnasında arka dişlerde birbirine sürterek aşınmış olur. Eğer çene yapısında bir bozukluk var ise, ön dişlerde cisimlerin kemirilmesi ile aşınma devam ederken arka dişlerde ki istenilen aşınma gerçekleştirilemez ve böylelikle arka dişlerde sürekli bir uzama gözlenir. Bunun sonucunda çene tam olarak kapanamaz. Çenenin tam olarak kapanmamasına bağlı olarak zaman içerisinde ön dişlerde gerekli kemirme pozisyonunu kaybeder. Ön dişlerde arka dişler gibi sürekli uzamaya devam ederken üst-alt dudak ve damağa baskı uygulayarak buralarda yaralanmalara sebep olur. Böyle bir durumdaki tavşanın yem ve su ihtiyacını karşılaması çok güçleşir.

Yukarıdaki bu durumu anlatmamın sebebi, tavşanlarda bu durumun çok geç fark edilmesindendir. Çünkü dudaklar bu durumu fark ettirmeyecek kadar dişleri kamufle edebilmektedir. Eğer belirli periyotlarda beslediğimiz tavşanların dişlerini evimizde kontrol edebilirsek onları bu problem ile karşılaşmamalarını sağlamış oluruz.