Teraryum - Hazır mı almalı, evde mi yapmalı?İstanbul'da bazı akvaryumcularda hazır teraryumlar (1-2 L'lik yuvarlak plastik kaplardan bahsetmiyoruz, onlar bir kaplumbağa için maalesef hücre hapsinden farklı bir yaşam değil) satılsa da kitabına uygun bir teraryumu özel olarak yapmanız / yaptırmanız da büyük yarar var.

Su kaplumbağaları 3. boyut olarak suyun derinliğini de kullandıkları için geçici olarak bu tür birkaç litrelik uyduruk kaplarda yaşayabilirler, ancak 2 boyutlu bir düzlemde yaşayan kara kaplumbağaları kesinlikle bu tür kaplarda bakılmamalıdır. Örneğin 4-5 cm'lik su kaplumbağaları ilk bir iki yıl bu tür kaplarda bakılabilirler, ancak boyutları büyüdükçe kapları da mutlaka büyütülmelidir.

12-15 cm boya ulaşmış su kaplumbağalarınızın yaşamlarını mutlu ve sağlıklı sürdürebilmeleri (size verecekleri keyif de inanılmaz artacaktır) için aşağıdaki aksesuarları olan bir teraryum düşünülmelidir:

• Yarısı 30-40 L su tutabilecek ve diğer yarısı boş kalacak büyüklükte cam akvaryum
• Zemini 2-3 cm kalınlığında kaplayacak şekilde tatlı su akvaryum kumu
• Su sıcaklığını 26 °C'da sabit tutacak şekilde ısıtıcı-termostat
• Suyun üzerinde yüzen mango ağacı kökleri (üzerine çıkıp dinlenmeleri ve güneşlenmeleri için)
• Infrared lamba (günde 4 saat - tercihen 10:00-14:00 arası - güneş ısısı / ışınları yerine geçecek) ve 24 saatlik otomat
• Aydınlatıcı lamba (günde 10-12 saat açık kalacak)
• Dış filtre

Kara kaplumbağaları sadece düzlemsel hareket edebildikleri için en başından beri büyük bir teraryuma sahip olmalıdır. Kara kaplumbağaları için minimum teraryum ölçüsü 100x100x15 cm olmalıdır. Kara kaplumbağalarının teraryumlarında da yıkanabilmeleri için 3-5 cm derinliğinde sulu bir alan olmalıdır.



Yararlı Teknik Aksesuarlar

• Teraryuma 1 m uzaklıkta duracak 300W'lık bir ultraviole lamba
• 50 cm mesafeden 30x30 cm'lik bir alanın ortasını 50 °C'a kenarlarını 33 °C'ye kadar ısıtabilecek güneşi taklit edecek 250W'lık bir infrared lamba
• Genel aydınlatma ve bitkiler için bir florasan lamba
• Kara kaplumbağaları için zemin ısıtıcı kablolar
• Su kaplumbağaları için termostatlı (maksimum 40 °C'ye kadar göstergeli) ısıtıcı - kablo çıkışına dikkat, çiğnemelerine engel olacak bir açıda yerleştirilmeli
• Su kaplumbağaları için dış filtre
• Su kaplumbağaları için havadaki nemi arttırmak için suyun içine hava verebilmek için hava pompası
• Nem ölçer - hygrometre
• Mango kökleri
• Suda çözülmeyen taşlar

İklim

Teraryumdaki iklim cam ve kapaktaki hava aralıklarının (4-5 mm'lik) oranıyla düzenlenir. Kuru bir teraryumun genelde cam kenarları ve ince tel örgü üst kapağı olur. Ancak sulu bir teraryum havalandırma pompasıyla nemi arttırılıyor ise kapağı daha aralıklı veya yarı kapalı olmalıdır. Aralıkların boyutlarını veya kapağın konumunu değiştirerek farklı oranlarda nemlilik sağlanır.

Isıtıcı infrared lamba ve ultraviole lamba ile kaplumbağaların arasına cam kapak kesinlikle konulmamalıdır. Cam kırılabileceği gibi, yararlı ışınlar da filtrelenmiş olacaktır.

Zemin ve Isıtma

Hem kara hem de su kaplumbağaları için teraryumun zeminini birebir oranında kum ve gübreden arındırılmış turba karışımı ile kapatıyoruz. Kuru kum ile turba karışımını yıkayıp iyice kuruttuğumuzda en uygun esneklikte bir zemini elde edebiliriz. 10 cm'Lik bir derinlik yeterli olacaktır. Turba suyunuzu bir miktar karartabilir (kaplumbağalarınız buna kesinlikle aldırmaz), isterseniz sadece kum da kullanabilirsiniz, ancak sadece kumdan oluşan zemin turba karışımlı zemine göre çok daha sıkıdır ve ebeveyn kaplumbağalarınızın zemine gömecekleri yumurtaları farketmezseniz, yumurtalar ya kuruyacak (kuru teraryumda), ya da nefes alamayacaklardır (sulu teraryum).

Yerden ısıtma kullanacağınız teraryumda bütün hayvanların ısı kaynaklarına (ışık ve taş) ulaşabileceğinden emin olunuz. Spiral şeklindeki ısıtma kablolarını üstü 36 °C'ye kadar ısınacak şekilde uygun kalınlıkta bir taşın altına yerleştiriniz. Eğer tüm kaplumbağalar taştan faydalanamıyorsa, daha büyük bir taşla değiştiriniz veya bir taş daha koyunuz. Otomat kullanarak taşın sabahtan ısınmaya başlamasını, öğlen gibi en sıcak hale gelmesini, öğleden sonra da kapanarak yavaş yavaş soğumasını sağlayarak doğal ortamlarına paralel bir durum yaratmış oluruz.

Teraryum zemini üzerine köpük, onun üzerine 2-3 kat alüminyum folyo, onun üzerine ısıtıcı kablolar ve onların üzerine taşlar veya bir blok çimento konulmalıdır.

Dekorasyon

Büyük bir teraryumu dekore etmek hem daha kolaydır, hem de daha tatminkar sonuçlar elde edersiniz. Minimal bir teraryumu düzenlemek çok daha zordur. Kişisel görsel zevklerinizle, kaplumbağalarınızın temel ihtiyaçlarını dengelemek tamamen sizin elinizde. Kendinizi onun yerine koyarsanız işleriniz kolaylaşacaktır. Elbette bunu ancak onların doğal ortamlarını (biotop) ve egsersiz ihtiyaçlarını biliyorsanız yapabilirsiniz.

Kaplumbağalar teraryumda hareket ederken olabildiğince çok sayıda farklı yüzey ve açılarla karşılaşmalıdırlar. Taşların, ağaç kök veya dallarının etrafında yürüyebilmeli veya onların üzerine tırmanabilmeliler. Yemek arayabilecekleri, dinlenebilecekleri veya saklanabilecekleri köşeler ve mağaralar olmalı.

Eğer iyi tırmanabilen bir kaplumbağanız varsa, taşlar yerine büyük mango köklerini hafif eğimli olarak teraryumunuza yerleştirerek, onların üzerinde yürümelerini sağlayabilirsiniz. Dekorasyonu kaplumbağalarınızın hayatları boyunca olabildiğince aynı tutmanız, onun kendi çevresini biliyor olmasını, dolayısıyla rahat olmasını sağlayacaktır. Elbette ölen yaprakları alabilirsiniz, kumu arada bir değiştirebilirsiniz, ancak duş aldıkları yerleri, tırmandıkları ve güneşlendikleri yerleri değiştirirseniz rahatlamalarını engellediğiniz gibi stres kaynağı yaratmış olacaksınız.

Bitkilendirme

Bitkiler kaplumbağalarınızın sağlığı için gerekli değildir, ancak daha uyumlu ve estetik bir teraryum için oldukça yararlıdır. Kara kaplumbağaları için sulu alanların kenarları dışarı kolay çıkabilmeleri için eğimli olmalıdır. Suyun yüksekliği de en fazla çene altına kadar olmalıdır. Bitkiler tırmanamayacakları yerlerde olmalıdır, aksi takdirde uzun ömürlü olmayacaklardır. Teraryum şartlarında hassas olmayacak bitkiler seçilmelidir. Estetik görünümlerinin yanısıra bitkiler teraryumdaki biotopun sağlığıyla ilgili bir gösterge de olabilir. Bitkiler kötü görünmeye başladığında teraryumu genel olarak kontrol etmenizde yarar var.

Su

Kara kaplumbağalarının havaya olan ihtiyaçları kadar suya da ihtiyaçları vardır. Zamanının büyük çoğunluğunda tozla kaplanmış kumlar üzerinde hareket ederek geçirse de, serin suya erişebilmek isterler. Doğada dehidrasyondan kaçınabilmek için birçok alternatifi vardır. Topraktaki nem, çiy, yağmur, taze besin, kuru uyku (bazı kaplumbağalar susuzluktan ölmemek için çöllerde yerin 12 m altında bütün yazı uyuyarak geçirebilirler) vb. olaylar zırhlı uzman dostlarımızı susuzluktan ölmekten korurlar. Kaplumbağalarınızın karınlarından nem almalarını sağlamak için bu doğa olaylarını teraryumda gerçekleştiremeyeceğinize göre zeminle aynı ısıda her zaman temiz suyla dolu olacak içme ve banyo alanı sağlamalısınız. Bu alandaki eğimler su içerken veya duş alırken suyun dışına doğru kafalarını tutarak yorulmamalarını sağlayacaktır.

Yavru kara kaplumbağaları ile yetişkenleri için su alanları aynı büyüklükte olmamalıdır, aksi takdirde yavrular boğulabilir. O nedenle kaplumbağanız yavruysa büyüyene kadar duş alanı yerine bir tasın içinde kum ve üzerinde su kullanabilirsiniz. Kum miktarını zamanla azaltabilirsiniz.

Su kaplumbağaları için su derinliği kabuk genişliğinden daha fazla olmalıdır, böylece sırt üstü düştüğünde kendini düzeltebilir (yüzerek) ve boğulma riski (sığ suda) olmaz.

Zemin yüzeyi hem kara hem de su kaplumbağaları için yeterince sert olmalıdır, böylece tırnaklarıyla kolayca tutunabilirler ve kayıp düşme riski oluşmaz.

Açıkhava Teraryumları

Kaplumbağanız Avrupa, Yakın Doğu veya Kuzey Amerika'dan gelmiş ise ılık havalarda dışarıda bakılabilir. Bahçenizde günde 2-3 saat 30 °C'ye kadar ısınan ve esinti olmayan alanlar varsa sorun olmayacaktır. Tropik bölgelerden gelen bir kaplumbağanız varsa sadece sıcak havalarda bahçeye çıkartınız. Teraryumunuz uygunsa arada bir kaplumbağanızı teraryumla birlikte güneş alan bir yere çıkartabilirsiniz, ancak teraryumda mutlaka gölge alanlar olmalı ki aşırı sıcaktan kaplumbağanız ölmesin!

Bir de unutmayın, kaplumbağalar kazmayı severler, hatta çitlerin altından tünel bile yapabilirler!

Teraryuma Koymadan Önce

Kaplumbağanızın sizden önce nasıl bir ortamda tutulduğunu bilmiyorsanız, önceden hazırladığınız teraryuma hemen bırakmayınız. Yeni aldığınız kaplumbağayı bir çorba kaşığı tuz karıştırılmış bir litre 28 °C suda yıkayınız. Kaplumbağanızı bir satıcıdan aldıysanız, hayvanın hangi rahatsızlıkları olduğunu bilme şansınız yoktur. Ilık bir duş kurumuş kir ve dışkılarından temizlenmesini, susuzluğunu gidermesini ve tuz da ishal olduğu zamanlarda kaybettiği tuzları geri almasını sağlayacaktır. Bu işlemden sonra kabuğu ve derisi parazit ve yaralanmalara karşı kontrol edilmelidir. Bir sorun yoksa ve kaplumbağanız hareketliyse teraryuma bırakılabilir. Başlangıçta saklanacak bir yer araması normaldir ve kendisi çıkana kadar beklenmelidir. Vejeteryen kaplumbağalar 1-2 gün, etçil olanlar ise 1-5 gün saklanabilirler. Elbette taze yem vererek siz bu süreyi kısaltabilirsiniz

Eğer kaplumbağanızın bir iç hastalığı varsa veya kış uykusundan kabaca uyandırılmışsa farklı davranabilir. O nedenle Ekim-Nisan ayları arasında doğal yaşamı soğuk bölgelerde olan kaplumbağaların satın alınmaması yararlı olacaktır.

Diğer Hayvanlara Alışma

Kedi, köpek, hamster vb. diğer evcil hayvanlarınız eve yeni getirilmiş kaplumbağanızın yakınlarına getirilmemelidir. Özellikle kedi ve köpekleriniz meraklı, oyuncu ve çiğneme içgüdülerinden ötürü özellikle genç bir kaplumbağa için ölümcül olabilir. Eğer yeni gelen kaplumbağanız başka kaplumbağalarla birlikte yaşayacaksa, hepsi için rahat edecekleri özel alanlar olduğundan ve birlikte barış içinde yaşayacaklarından emin olmalısınız.

Eğer su kaplumbağası ise ve eski kaplumbağalarınız bölgelerini koruyor ve yeni geleni bir köşeye itiyorlarsa, eski kaplumbağalarınızı bir süre için ayrı bir teraryuma / kaba koymalısınız. Bu arada yeni gelen asıl teraryumunuzu keşfedecek, yolunu kolayca bulacaktır. Eskilerini birkaç gün sonra geri getirdiğinizde onlar da yeni bir ortama geldikleri için eski özgüvenleri azalacak ve hepsi ortama uyum sağlayacaklardır.

Günlük Hayat

Bu aşamada kaplumbağanızın günlük yaşam şartlarını sağlayacak bilgilere sahipsiniz. Artık çeşitlilik ve değişiklik zamanı gelmiştir! Doğada kaplumbağalar birçok uyarıcı ve uğraştırıcı olaylarla karşılaşırlar. Soğuğa, sıcağa, rüzgara ve yağmura uyum sağlar, dik eğimleri ve derin çukurları fethederler. Özellikle kara kaplumbağaları tırmanmakta ustadırlar ve bundan çok hoşlanırlar. Kaplumbağanız çok sakin ise beslemeden önce yemi takip etmesini sağlayarak teraryumda kayaların ve köklerin altından üstünden geçmesini sağlayabilirsiniz. Sprey su sıkarak yağmuru, infrared lambayla güneşi taklit edebilirsiniz, bir günlüğüne ısıtıcıyı kapatabilirsiniz. Bir süre taze ve sulu yemlerden saman gibi kuru yemlere geçebilirsiniz. Bu tür değişikliklere kaplumbağanız daha büyük bir canlılık gösterecektir.

Uzun ve Kısa Seyahatler

Kısa Seyahatler (5-6 saat)

Postayla bir yerden bir yere gönderilmek kaplumbağanız için başlı başına bir travmadır. Eve veya veterinere yapılan yolculuklarda iki temel tehlike vardır: Havasızlık ve hipotermi. Kısa yolculuklarda ilki o kadar önemli değildir, yavaş metabolizmalarından ötürü kaplumbağaların hava ihtiyacı memeliler kadar çok değildir. Taşıma kabınızın altına birkaç kat gazete kağıdı, üzerine içi 45 °C suyla dolu bir şişe, onun da üzerine tekrar gazete kağıtları koyun. Tropikal iklime alışık kaplumbağalar 15 °C ve altındaki sıcaklıklara çok kısa maruz kaldıklarında dahi üşütebilirler. Teraryum kaplumbağaları doğadakilere göre daha az dayanıklı oldukları için bu durum çok kolay hastalanmalarına neden olabilir. Taşıma kabınızın zemininde ve kenarlarına tutunabileceği köpük vb. maddeler olmalıdır, tamamen boş bir plastik kapta sürekli debeleneceği bir şekilde kesinlikle taşımayınız! Su kaplumbağanızı da aynı şekilde susuz ortamda taşıyınız, kesinlikle zemini ıslatmayınız, buharlaşan su ortamı soğutur ve soğuk hava kadar zararlıdır!

Uzun Seyahatler

Kaplumbağalar için tavsiye edilmez. Alıştığı ortamlarından alındığı için açlık grevi yapabilirler, değişen ortam stresi bünyelerini zayıf düşürür, hastalanmalarına hatta ölmelerine neden olabilir.

Tatil Bakımı

Kara kaplumbağalarının boğulma veya teraryumunuzun kaza geçirme riski yoksa kaplumbağanızı bir günlüğüne çekinmeden yalnız bırakabilirsiniz. Kaplumbağanız sağlıklıysa bir gün aç kalması ona zarar vermez, hatta deneyimli sürüngen besleyenler periyodik olarak hayvanlarını arada bir aç bırakırlar. Eğer kaplumbağa bakmakta yeniyseniz kaplumbağanız için ne iyidir ne kötüdür kararını verebileceğiniz güne kadar siz aç bırakmayı denemeyin. Bir gün aç bırakabilme sadece her gün taze yem yemeye alışkın otobur kaplumbağalar için geçerlidir, etobur olanlar normalde de zaten daha uzun aralıklarla beslenirler.

Hastalıkların ortaya çıkma frekansı sizin tatilde olma olasılığınızla direkt orantılıdır. Evcil hayvan bakan birçok kişi bunu bilir, nedeni de basittir: Bakmaları için evcil hayvanlarınızı emanet ettiğiniz kişiler onlara sizin kadar iyi bakamazlar! Herkes doğuştan iyi hayvan bakamaz.

Bir kaplumbağa için tatile gitmekten vazgeçmeyeceğinize göre kaplumbağanıza bakacak kişilere onların normal davranışları hakkında bilgi vermelisiniz, herhangi bir sorun olduğunda gidebilecekleri bir veterinerin adresi de el altında olmalıdır. Kaplumbağanızın bir günde, bir haftada ne kadar ve neler yediğini gösterin.

Kış Uykusu - Kapalı Ortam

Ekim ayında gün ışığı zayıfladığında ve günler kısalmaya başladığında kaplumbağamız tropikal bölgelerden geliyorsa giderek daha az hareket edecektir. Birkaç gün üstüste yemek yemediğinde onu beslemeyi durdurmalısınız. Beslemek yerine bağırsaklarını tamamen boşaltabilmesi için ona günlük olarak 10 dk kadar 24-26 °C ılık suda duş aldırmalısınız. Hatta bütün bunlardan önce Eylül ayında iç parazitlere karşı kontrol etmeli ve gerekiyorsa ona ilaç vermelisiniz.

Bu hazırlıklardan sonra tropikal bölgelerden gelen su kaplumbağaları teraryumun dibinde bırakılabilir, temiz ve içinde yem olmayan su 2-3 hafta içinde yavaşça 4-8 °C'ye indirilmelidir. Bu şekilde 1-2 ay dinleneceklerdir. Kara kaplumbağalarını kış uykusuna yatırmak daha karışık bir konudur.

Kaplumbağaya duş aldırdıktan sonra teraryumdaki ısıtıcı kapatın ve sıcaklığın 20 °C'ye düşmesini bekleyin. Bu durumda kaplumbağanızın hareketleri yavaşlıyorsa, onu 5-7 °C'deki özel kış uykusu yerine götürebilirsiniz. Kiler veya rüzgar almayan bir balkon idealdir. Yetişkin bir kaplumbağa için minimum 70x70x80 cm ölçülerinde bir kutu bulunmalı, kutununyan duvarlarında 2 mm'lik genişliğinde hava kanalları açılmalıdır. Nem ihtiyacı için kutunun tabanı 10 cm kadar nemli (ama ıslak değil) havalı toprak (marketlerin bahçe bölümlerinde olan) konulmalıdır. Üzerine kutunun dörtte üçü dolana kadar kuru ama sıkı olmayan turba yosunu koyun. Turba yosunu yerine isterseniz kuru ama kırılgan olmayan meşe veya kayın yaprakları, ya da ağaç yongaları da kullanabilirsiniz. Temel amaç kaplumbağanızın ağırlığını taşıyacak ve kırılmayacak, ancak aynı zamanda da esnek ve yumuşak olan bir ortam hazırlamak.

Kutunun üstünü örteceğiniz tel bir perde, uykusunda gezinecek olursa düşmesine veya fare vb. kemirgenler tarafından savunmasız bir şekilde rahatsız edilmesine engel olacaktır. İki haftada bir rahat ve güven içinde uyuduğunu kontrol edin.

Birden fazla kaplumbağanız kış uykusuna yatıryorsa, kutu yeterince büyük olmalı ve birisinin uykusu bir diğeri (yerini değiştiren veya erken uyanan) tarafından bölünmemelidir.

Kış Uykusu - Açıkhava

Kaplumbağanızı açık havada kış uykusuna yatırmak daha kolaydır. Kaplumbağanızın kendisini yere gömeceği (muhtemel çalılık bir yer) yeri gözlemleyin. Farelerden korumak için 150 x 150 cm'lik ince tel bir örtüyü bulunduğu yerin üzerine örtün. Üzerine 45 cm kadar yaprak ve dal parçaları koyun.

İsterseniz siz kendiniz yaklaşık 80 cm derinliğinde 70 x70 cm'lik bir çukur kazıp kemirgenlere karşı içine ince tel örgü bir kafes yapın. Daha sonra içini yaprak ve dallarla doldurun. Kaplumbağanızı yerleştirdikten sonra üstünü aynı şekilde örtün. Bu yöntemin kaplumbağanızı nemli tutmayla ilgili avantajı vardır.

Premature veya Mevsimsel Uyanma

Kış uykusu hüzcresindeki sıcaklık kışın ılık geçmesi veya baharın gelmesiyle birlikte 5-7 °C'nin epey üstüne çıktığında kaplumbağanız uyanacak ve onu gördüğünüzde teraryuma geri götürmeniz gerekecektir. 3-5 gün içinde teraryum koşullarını yavaş yavaş eski haline getirerek normal bakım sürecine dönmelisiniz. Kış uykusundan sonraki ilk beslenmeden önce kaplumbağanıza ılık bir duş aldırmalı ve kaybettiği nemi geri kazanmasına yardımcı olmalısınız. Bu duştan sonra yemek verebilirsiniz.

Kış Uykusundan Sonra İlk Beslenme

Bazı kaplumbağalar kış uykusundan sonra yemeye hemen hazır olmazlar. Kondüsyonlarını yeinden kazanmaları için 2-5 gün (bazen 2-2.5 hafta) geçmesi gerekebilir. Bu süre zarfında metobolizması kendisini kış uykusundan normale ayarlayacaktır.

Kış uykusu sonrasındaki iştahsızlığın normal olup olmadığını anlamak için kaplumbağanızı sağlık kontrolünden geçirin. Eğer halsiz bir durumdaysa ise veteriner kontrolüne gerek olabilir, aksi takdirde bir hafta daha geçmesini bekleyebilirsiniz.

Kış Uykusuna Ne Zaman İzin Verilmemeli?

Çok genç ve dolayısıyla küçük kaplumbağalar yemek yemeden uzunca bir süre hayatta kalabilmeleri çin bütün yıl boyunca normal sıcaklıklarda bakılmalıdır. Kaplumbağanız 2-3 yaşına geldiğinde bu durum sadece hala çelimsiz ise veya hasta ise geçerlidir.

Herhangi bir nedenle kış uykusuna yatmayan veya erken kalkan kaplumbağalar normal yaz şartlarında bakılmaya devam edilir.

Deneyimlerimize göre arka arkaya birçok yıl kış uykusuna yatmadığı halde çok sağlıklı olan kaplumbağalar olmaktadır, ancak doğurganlıkları kesinlikle azalmaktadır. O nedenle üretim yapmak istiyorsanız, olgunlaşan yetişkin kaplumbağalarınızı kış uykusuna yatırmalısınız.